[See page image]

Page 457-458

batur ipsum Sauli tradituros. Deinde et notanda est hominum ingratitudo in Ceilensibus, qui Davidem, a quo nuperrime summo beneficio fuerant afiecti prodituri fuissa dicuntur. Nam quum obsidiono premer®ntur, et faucibus ipsorum mors immineret, nullaque spes salutis apparcret, David ex improviso, neque rogatus advenerat, sed ult.ro ipsis laborantibus auxilium tulerat, adeo ut ipsi magnopere devincti essent, et quaevis pro ipso pericula subire tenerentur. Nam exigua militurn manu ingens hostium agmen profligarat, et vitarn periculo imrninentis mortis obiecerat, suppetias ipsis laturus. Quare non videntur ipsi satis magnum referre gratiam do tanto accepto beneficio potuisse : verunr tauren triduo post accepturn berreficium quum parati sunt benefactorem in hostis potestatem tradere, nonne summae ingratitudinis cum summa crudelitat.e coniunctae rei facti sunt. Sed ista commemorantur idcirco ut benefaciendo discamus homines non intueri: quandoquidem mercedem hie non debemus exspectare. Non semel David pro benefactis iniurias passus est, et spe delusus, et pro bono malum ipsi repensum est, sed nihilominus tamen in voeatione perstitit. Hine itaque discamus fideliter ad quodcunque opus Deus nos vocaverit, operam nostram navare, cognoscentes nos licet ingratis et indignis hominibus, nihil debeamus, Deo tamen nos devinctos esse, cui omnino parendum est. Ac si officio nostro defuncti patimur ab hominibus ingratitudinem, et ii quos nobis multis beneficiis devinxeramus, nos pro referenda gratia contumehis et iniuriis afficiunt : ne idcirco tamen ab incepto desistamus, sed alacriter pergamus: et si natura nostra repugnavit, utpote infirma, Deum precemur uti nos ipse regat et in officio contineat. Hanc ob causam Paulus fideles exhortatur ne benefaciendo declinent. Noverat enim ille quam multis et quam yarns occasionibus homines ab officio avocentur : quum praesertim inanem operam se ludere sibi persuadent, et praesertim si pro benefactorum compensatione, iniurias, et contumelies exspectent, et non tantum iniurias sed etiam saepissime mortem ipsam ii in quos multa sunt collata beneficia tanquam in inimicos capitalissimos moliantur. Paulus igitur tantum hominum malignitatem et ingratitudinem animadvertens, ait, nos, quidquid, acciderit oportere patienter ista tolerare, et nunquam benefaciendo defatigari, et Deum ipsum intuentes oculos ab omnibus its quibus ab officio deterreremur, avertere.

Atque hactenus de Ceilensium ingratitudine adversus Davidem, quem suum tamen liberatorem perfidiose in Saulis hostis ipsius manus erant tradituri. Porro subtiliter non est disputandum, fuerintne illi Davidem nee ne tradituri, si Saulis adventum exspectasset, in qua tamen otiosa quaestione

multi sui ingenii acumen sophisticis imaginationibus ostentare solent. Quaerunt enim quinam fieri possit, ut David post liberatam urbem ab obsidione I'hilistinorum prodendus fuerit ab incolis, aut tit ipse victor post profligatos hostes urbern exirle coratnr, quod rationi plane repugnare existimant. Sed inconrprehensibile nobis Dei consilium hie observanduar est, de its quae contingere potuerunt. Narn quaecunque bomines accidentia dicunt et fortuita, sunt tarnen certissima Dei decreta, ut si Dei consilium inspicimus, nihil omnino casu vel fortuit.o fieri cerium sit: sed quum sensus nostri non possint propter tenuitatem tam alta et profunda Dei iudicia perscrutari, quae non capiunt, ipsis suut adoranda. Caeterum in istiusmodi scripturae phrasibus observandum Deum se ad nostri captus modulum accommodare, veluti quum dicit si manseris in urbe morieris, sin vere exiveris, vitae tuae consules. Atqui extra omne dubium est Deo compertum else quamdiu nos in terris velit vivere, et habere rationes quibus vitam nostrum protegat, sed tamer) Deus vult Dos intra mensuram nostra.m retineri : hanc ob causam quum Dominus dicit Davidem, si mansisset in urbe Ceila fuisse prodendum a.b incolis, non intelligendum est quasi Dominus non posset aliter disponere, et animos incolarum flectere, sed Deum monuisse Davidem de incolarum perfidia ne temere se ipsis committeret. Quandoquidem igitur Deus quid facto nobis opus sit deelaret, quemadmodum in sacris ipsius providentia nobis multis locis describitur, summopere cavendum est ne temere nubes ipsas transscendere velimus, ut multi fanatici homines quidlibet temere aggrediuntur, sed potius in sollicitudine ambulandum et quid nostri sit officii, quidve Deus praecipiat diligenter inquirendum, interim certo persuasi vias omnes nostras in Domini manu esse, quod ipse sibi tanquam proprium retinet, vita suorum tueri et conservare. Ambulandum igitur nobis est in viis Domini, id est nihil temere suscipiendum, sed in Domini mandatis cum timore et reverentia ambuland urn.

Transeamus ad ea quae sequuntur, quibus dicitur Saul postquam audivisset Davidem exivisse de Ceila et servatum esse, ab incepto destitisse, ex quibus apparet non sine causa Deum Davidi patefecisse, fore ut si in urbe Ceila remaneret ab ipsis incolis proderetur et in Saulis manus traderetur: nihilominus tamen hinc apparet Deum variis quidem modis suos explorare, sed tamer) sic omnes illorum tentationes moderari, ut bonum exitum faciat, et nunquam permittere ut fideles supra vires affligantur: Nam obsecro quis effecit ut Saul iam eollectis viribus, et ad iter accinctus, gradum revocaret, et ab incepto desisteret? et quum Davidi vix locus esset, quo fugeret, et ad Philistaeos confu-