[See page image]

Page 235-236

recipiendos, neque respecturum qua's simus quidve promeriti, sed misericordia sua nos amplexaturum. Nae si tostimonium illud conscientia nobis dictaverit, certi erimus non tantum ad vitam aeternam, servatorem nostrum fore: sod etiam in vita praesenti adiutorem, et in summis angustiis et difficultatibus liberatorem. Porro quum (licit David ut sciat oinnis terra quia est Deus in Israel, non inde sequitur incredulos posse ad veram Dei coanitionem venire, et specialem curam quam de Israclitis gerit agnoscere: sed perinde est ac si David diceret, ipsos ethnicos et profanos propria conscientia teste convictum iri, Doi virtute sola populum illum qui prostratus iacebat liberatum. Nam inereduli semper .caecutiunt: sola fides luce spirituali illustratur. Deo itaque potentiam suam exserente, terreni et increduli homines obstupefacti caecutiunt, quemadmodum et apud Isaiam dicitur : Improbum nunquam Dei gloriam cognoscere. Verum enimvero vel qui maxime caecutiunt Dei manum experiri et sentire coguntur, at.que idcirco obstupescere et horrere. Hine illae in sacris usitatae loquendi phrases, Doi contemptores cogi ipsum adorare et ipsi mentiri, et aliae similes, quibus non quidem ad Deurn confugore dicuntur improbi, neque ab ipsius verbo pendere, neque etiam de acceptis ab ipso beneficiis gratias agere, (licet aliquando quos vult Deus ad se convertat, sod reprobi Deo licet fulminante, coelumque terramque concutiente, et montes altissimos commovente, nunquam emendantur neque convertuntur, quin potius magis ac magis indurantur) sed vol inviti agnoscere Dei manum et opus. Deus itaque sic operatur ut in admirationem omnes rapiat, et improbi homines, et maxime contumaces, et arrogantiae pleni cogantur istis operibus affici, et vel inviti fateri divinum istud non humanum opus esse. Sod non sine blasphemia, nam aiunt: Ant Deus aut diabolus effecit. Improbos igitur homines videmus Dei quidem -)gnitione affici, velint nolint, . quum virtus ipsius in ipsorum oculos incurrit: verum tamen Doi gloriae pro viribus reluctari. De tali cognitione et scientia loqui Davidem hoc loco certum est, quum sit universam terratir cognituram Deum esse in Isracle, id est improbos et incredulos homines, Doi virtutem invictam non confitentes, legernque ipsius et culturn in Israole praescriptum contemnentes, sensuros tames Israclem non viribus humaciiz3, rion armis, non aliis pracsidiis, sod sola Doi vii-Lute sorvatum: of prostrato tam miraculosa victoria Goliatbo coo-nituros reliquam hoetium stragem esse a Domino.

Quac deinceps verba sequuntur, alium sensum habont: Et noverit universa ecclesia laaec, quia non in gladio, nee in hasta salvat Dominus. Ecclesiam quum dicit populum Isra6lis intelligit, ac proinde

aliam notat cognitionis Dei speciem, ab ills de qua loquuti SnmU8 longe diversam. Nam caeci increduli veluti palpando cognoscunt: sed fideles prout a Dei spiritu illuminantur: ac proinde et cognoscunt et persuasi sunt, non confusa aliqua scientia, sod certo spiritus testimonio, Deum esse potentem ad suos protegendum, et in summis difficultatibus adiuvandum, etsi neque gladios, neque lanceas, neque alia humans praesidia adhibeat. Quamobrem Deum cognoscamus non confuse, sed ex illo speciali privilegio quod nobis largitur, quando sese in verbo patefacit, et suam gratiam per spiritum in nobis obsignat. Nam etsi virtus ipsius universum mundum pertingit qua sese omnibus patefacit, imo sine extraordinaria ulla vel miraculosa potentia, so], Tuna, stellae et omnia istiusmodi opera admiranda suis effectibus satis superque praedicant Doi potentiam immensam, quemadmodum et D. Paulus sit, Deum non reliquisse se sine testimonio, quum coelum et terram creavit, et naturae ordinem conservat, ac proinde bomines quantumvis caecos ex istis posse veluti palpando sentire Deum nobis praesentem, eiusque virtutem a coelis in ista inferiors pertingere, et in nobis ipsis efficacem esse, quod in ea simus, moveamur et vivamus; quibus otiam adiice rniracula et memorabilia facta quibus sese Blare patefacit, ut omnes commoveri et stupere illa oporteat, multi tamen obstupescunt et ista non animadvertunt, Deumque ex illis ut oportet cognoscere non discunt. Nos igitur alia quadam ratione Deum cognoseere discamus. Quaenam vero tandem ista est? Nempe, ut nos ipsos diligenter intueamur et exploremus, ac miseriam in quam demersi sumus agnoscamus, et in quam subinde, nisi Deus retineret, delaberemur : deinde beneficia quae ab ipso accepimus uni illi accepta feramus, nostramque in ipso fiduciam omnem collocemus, et in ipsius timore ambulemus, eumque sincere ex verbi praescripto colamus: quandoquidem ipsius sumus, vitamque et quidquid habemus uni ipsi debemus. En qua ratione certissima et non dubia Deus cognoscendus est, quam inereduli non babent: qua fit ut altas in nobis radices agat Dei timor, et sponte ad Dei obsequium nos componat: eamque in nobis de ipso fiduciam generet ut ab ipso in difficultatibus auxilium, et tandem etiam aeternam salutem easpectemus : gratiasque immortales de omnibus acceptis ab ipso beneficiis agamus. Hanc lo A causam dixit David: Et oinnis haec eccdesia noverit, quia non in gladio nee in hasta sadvat Dominus: quum antea Goliathum alloquens dixisset, ut sciat omnis terra quia est Deus in. Israel, quod illa eognitio propria sit ecclesiaeDci: haec omnibus incredulis etiam communis. Inde itaque discamus verain Doi notitiam habere, et in illa omne nostrum studium adliibere, ut par est, et prout ipse Deus