[See page image]

Page 203-204

consuetude tamen istius populi est observanda. Nam ex istis apparet populum suis sumptibus militasse: quac non parva fuit tentatio: siquidem Deus promiserat illos terrain illam inbabitaturos placide et quiete quarn ipsis dabat: sed magna cura et sollicitudine coguutur domi vivere et parce, ut poasint its qui in castris erant victum et annonam suppeditare. Vernal oportebat ipsos agnoscere se datam sibi libertatem sue vitio perdidisse. Et debent ista diligenter a nobis in eruditionem nostram expendi. Nam fere fit ut nisi Deus nobis ex animi nostri sententia et voto suppeditet quae cupimus, adversus ipsum obmurmuremus, Deumque velut in causam vocemus, its quae nobis ex rnera liberalitate dat non contenti: et, quod louge deterius est, ad diffidentiam sollicitemur, quurn non perficit ea quae nobis persuaseramus : et si prospers omnia polliceatur non intueamur, neque ipsum nos ad suum cultum et honorem hortantem audiamus: quin potius sponte ipsum provocemus et ipsius gratias repellamus. Quid mirum igitur si nos afflietionibus diutius premi pormittit, si multis calamitatibus persequitur, et quo tempore optaremus non adfert auxilium? Quare, inquam, ista rniraremur quandoquidom eius iram indesinenter provocamus, et-quominus se patrem nobis ostendat impedimus? Itaque quum veteres illos patres videmus non bene et commode semper in terra illa promissa vixisse, et non omnia ex animi sententia ipsis successisse: sed saepe domi in summis angustiis fuisse, saepe foris ab hostibus lacessitos, et praedae ac rapinis expositor, et in aucipiti statu fuisse, aliis adversus hostes praeliantibus, aliis vero domi victum et annonam ipsis procurantibus, discamus nos ipsos intueri et explorare, nostrarurnque afflictionum causam peecata nostra esse agnoscamus. Hine enim faciendum exordium. Deinde patienter feramus a Deo nostram patientiam et obedientiam explorari, ac in ipsius timore semper ambulemus, licet per ignes et aquas multa pericula immineant, et multae calamitates nobis paratao videantur.

Postquam vero David in castra venisset, et de fratrum statu inquiroret, ecee auditur tumultus ad aruia concurrentium, et se ad pugnam utriusque aciei parantis concursus: et apparuit vir ille stans inter duas acaes, adscendens Goliath nomine, Philistaeus de Geth, de castris Philistinorum, et loquente eo, audivit David. Onmes autem Lraiilitae quum vidissent virzcm f'ugerant a facie cius, timentes eum valde. Et dixit onus quispiam de Israel: Num vidistis v?, rum hunc qui adscendit ? ad exprobrandum enim Isra&i adscendit. Virum ergo qui percusserit eum ditabit rex divitiis magnis, et filiam suam dabit ei, et domum patris eius faciet absque tribute in Israel. Sane audiebant quidern omnes gigantis provocationem, red alii alios intuebantur attoniti : nullus au-

debat prodire ad inaequale certamen: sed mete perculsi et despondentes animum diffugiebant. Sed David sermonem excipiens sit : Ecquis vero iste est ineircurncisus, qui exprobravit aeiem Dei viventis? Hie in primis observandum quod superius attigimus, Deum its prostravisse animos populi, ut nulla Saulis, nulla lonathani, nulla denique ullius in toto exercitu virtus et fortitudo fuerit, etsi fuit numerosus. Antea tamen Ionathani fortitudinem audivimus, qui ausus etiam fuerat Philistaeorum cohortem solo armigero comitatus aggredi, ut temeritas potius quam fortitudo dici debere videretur. Nam quis fortitudinem dicat quum se in evidentissimum periculum aliquis coniicit sine spe auxilii? Quum igitur Ionathanus in ipsum praesidii locum solus armatus cum armigero inermi progrederetur, et procul ab omni auxilio cohortes hostium armatas aggrederetur, quis non temeritatem illud facinus dicat potius quam fortitudinem, nisi agnoscamus divinitus illi factos animos datamque fortitudinem? Sed ubi iam erat illa Ionatbani virtus? quare gigantis Wins congressum horret? Sane apparet ipsum virtute divini spiritus fuisse privatum: quod nimirum vellet eum Davidi cedere. Quamobrem haec omnia divina providentia fuisso administrata certum est, divina vindicta Saulem persequente, quod a recta mandatorum Dei via deflexisset, ut ante vidimus. Denique nullum fuisse in toto illo exercitu, qui Goliatho respondere sit ausus conspicimus, quod Dei proprium sit vires et fortitudinem timidis et imbellibus largiri, et contra frangere animos fortium, et its dissolvere ut instar aquae diffluant: et quorum antea virtus videbatur invicta, et nullis terreri posse periculis, sic momento immutare, ut vel ad umbrae suae conspectum paveant. Quamobrem discamus nor totes Dee permittere, et in ipsius manus nor tradere, ut in omnibus nostris negotiis ab ipso regamur, et consilio, prudentia, viribus muniamur prout necessitas postularit: scientes nor, non posse quae sunt eventura providere, nisi ipse nobis oculos aperiat et illustret : ut merito sibi hanc autoritatem et potentiam tribuit dandi vires, sapientiam et iudicium in omnibus nostris negotiis, quum ipsum sine simulatione et hypocrisi preeabimur. Et praeterea fore ut si calamitates ingruant, et multis iniuriis et calumniis ab hostibus undique premamur, metuque diffugiamus, animos faciat, et in infirmitate nostra viribus nor suis sustentet, suique spiritus virtute muniat. Quid enim nobis miseris sine Del auxilio fieret? Nae tanto metu trepidaremus, ut vel ipsi pueri maiores animos gerant, et virtute maiore praediti videantur. Deinde hie observemus quam audaces et fortes homines hie appareant in aliis excitandis, quum nemo tamen audeat ipse certamen suscipere. Nam narratio illa tota videri posset puerilis, eorum qui dicunt