[See page image]

Page 161-162

tiores, persuasum habeamus non Deo duce quasvis difficultates facillime superaturos : et Samuelis exemplum alacres imitemur, quem, licet non abiecerit omnes humanas passiones et initio mortis metu et formidine sit affectus, tamen videmus Deo sese totum permisisse, et eius mandatum fideliter exsequutum esse.

Sed hie iterum quaedam quaestio moveri potent, quomodo Deus prophetam vel iusserit vel permiserit uti simulatione: nam mendacii speciem ease certum eat quum aliud fit aliud simulatur. Deus autem maxime veritate delectatur. Quare simulatio ista levis ease videtur, quam tamen Deus permisit. Respondendum itaque Samueli nequaquam fuisse mentiri permissum, dissimulasse quidem quod facere voluit, verum tamen etiam dixisse. Porro simulare et dissimulare inter se differunt. Nam qui dissimulat, Sunni consilium tegit Do in vulgus veniat

qui autem simulat fallacia et fraude utitur ad aliquem decipiendum: quod nemini licet: dissimulare autem, id eat non aperire totum suum consilium, non potest damnari neque vitio verti: etsi tamen si finis istius dissimulationis ad fraudem spectaret, semper vituperari debeat. Neque enim Deus illis argutiis capitur quibus facile hominibus imponitur. Quare licet coram hominibus dissimulator non possit reprehendi, coram Dec tamen reus eat mendacii, qui fallendi animum habet. Exempli gratia, si quis vitium dissimulet suarum mercium, quae fallaces et fucosae aunt, etsi mendacii non possit convinci, neque accusari quod persuaserit quod aliter erat, tamen qui cum simplici persona rem babuit, quae detegere vitium non potuit, fraus illa eat, et coram Dec furti loco habetur. Quare finem c;onsiliorum semper spectandum ease aciamus, non in externs forma tantum haerendum, neque argutiis et subtilitatibus utendum, quarum homines sua malitia aunt periti artifices, quod aequi et boni notitiam non habeant, et Deus ex aequo et bono non ex callido versutoque iure rem iudicari velit. lam itaque tit Samuelis factum expendamus, obaervandum nihil ipsum simulasse, sed dixisse quod erat, nempe se ad sacrifieandum venisse. Caeterum nemini fraudem fecit, neminem decepit, nullis usus malis artibus, sed Deo iubenti obtemperavit : quod Dei consilium quum adhuc ease occultum Deus vellet, non oportuit palam praedicari. Davidis autem unctionem occultam ease volebat, donee suo tempore manifestaretur. Quare nihil reprehensione dignum in eo consilio quod sequutus eat de tegenda unctione specie sacrificii, quoniam nullum suberat mendacium, et finis bonus erat, neque ad fraudem ullam ant dolum pertinebat: sed Davidis unetionem Deus velut quiddam clam depositum, et tanquam pignus diligenter asservatum esse voluit. Istud ergo fuit Domini in unetione Davidis consilium, quod

Calvini opera. Vol. XXg.

proinde noluit a prophets evulgari: sed sacrificii specie tegi mandavit.

Sequitur deinceps: Fecit ergo Samuel, sicut loquutus eat ei Dominus: venitque in Bethlehem, et admirati sent, vel, et congregati sent (sed sans eat frequens in sacris admiratioms significatio, et spectat magis .ad sequentem interrogationem) seniores civitatis occurrentes eis, dixeruntque : Pacificusne eat ingressus thus? Insolens enim erat iste adventus prophetae, cuius nulla causa apparebat: nequo enim antea venire eo consueverat: quare subitam et repentinam aliquam causam subortam esse oportebat. Idcirco igitur admirationis seniorum hie fit nominatim mentio. Nam non erat prophetarum mos et consuetudo temere hue illuc vagari, nisi magna aliqua cogente illos necessitate. Seniores ergo isti Samuelis adventum admirati, et ignorantes an aliquid adversi Bethlehemae accidisset, quaerunt, sitne pacificus ipsius adventus. Pacis autem nomine quaevis prospera intelliguntur, quasi interrogarent: Sintne omnia prospera, an bene omnia se habeant. Bespondit itaque Samuel: Paeificus, ad immolandum Domino veni. Porro Bethlehema turn non erat magni nominis, sed tantum exiguus pagus : quemadmodum Micheas propheta, Domini nostri Iesu Christi adventum praedicens, sit: At to Bethlehem Ephratae, tit sin minima in ducibus Iebudae, ex to mihi prodibit futurus dominator in Israele. Bethlehem igitur turn non erat illustre a.ut nobile oppidum, sed ignobilis pagus et quidem ex remotissimis terrae. Eo tamen se veniase ad immolandum sit Samuel. Non dubium autem quin seniores sibi summo honori duxerint, quod propheta locum illum ad sacra Deo facienda delegisset.

Sed hie iterum quaeri potest, quomodo Samuel sibi tantum permiserit: quod non esset summus sacerdos, ac proinde non esset ipsius munus Deo sacra offerre. Praeterea non eat verisimile arcam foederis ant sanetuarium fuisse turn eo loci. Colligimus autem facile, quemadmodum ex aliis iam locis observavimus, populum a puritate legis recessisse, multumque sibi permisisse in Dei cultu, adeo tit fuerit valde corruptus. lam ergo si quaeritur quid de Samuelis facto iudicandum sit, dicendum non posse nee debere illud in exemplum trahi. Deum autem quodam privilegio et tolerantia vitium illud condonasse, tit non oporteat semper ad legis formulam et praescriptum nostras actiones exigere. Nam si veterum sanctorum singularia facta imitari et in exemplum trahere volumus, in immenaum labyrinthum incidemus ex quo non detur exitus, quemadmodum factum videmus. Obsecro enim, unde tanta dissipatio in ecclesiam invecta, tit nulls religionis forma appa.ruerit, nisi quod in aliorum facta coniecti stint oculi, quae deinde pro regula aunt posita? Neque vero istud malum a Domini