[See page image]

Page 361-362

vertit, quae non pateretur ipsum rationi locum dare. Quare movetur Davidis pavore, et aliquid ipsius perturbationi condonat, et pro virili adferre conatur remedium. Hine mutuo iureiurando confirmatur iterum initum inter ipsos foedus. Ac sane homines natura proni sunt ad illa iuramenta, quum necessitas postulat. Equidem de temerariis iuramentis non loquor, et de rebus vanis et inutilibus leviter factis: sad de its quae ad res magni momenti adhibentur, quum aliqua subest dubitatio ut homines utantur iureiurando quasi quodam coelitus oblate remedio, ad mutuam tollendam diffidentiam. Hoc igitur quasi fraeno debent homines retineri: nam unde iusiurandum proveniat, satis apparet, nempe a vitiositate quae in utraque parte eat. Nam alter diffidentia laborat, quem tamen melius sentire de illo cum quo contrahit, nempe fore fidelem, oportebat. Alterum vero cogitare, unde illa diffidentia proficiscatur, nempe quod se ipsos homines non norint, et ad inconstantiam proclives sint, itaque amicum ferre, et illi quid peccat, condonare. Sed quum suum quisque ins pertinaciter vult tueri, et nemo infirmitati progimi condonare, et efugia hinc inde quaerere, inde fit ut dissolvantur amicitiae. Ergo apparet iuramenta esse ab hominum infirmitate : quam tamen Deus tolerans suum nomen nobis concedit, ut eo tanquam certo pignore nigi, fidem alii ahis praestemus. Nae quum Deus tanta erga non utatur bonitate, ut nomen suum eo usque demittat ut sit nobis loco pignoris, eo maiore modestia et reverentia non deeet ad iurandum accedere, et dare operam ne Dei nomen temere assumatur. Deum itaque iuramentis praesidere sciamus, ac proinde non permissurum ram tam sanctum et sacram contemni, et in abusum venire. Atque hanc doctrinam referamus ex its quae de Ionathano dicuntur

nempe renovato iureiurando Davidem confirmasse, et de sea fide certiorem fecisse.

Porro variae hie exprimuntur iurisiurandi illius formulae, quod tertio et quarto Ionathanus repetiit, ratumque fecit suum sermonem, et sese mutuo illi David obstrinxit. Yoces enim illae, Dominus requirat ab inimicis Davidis, non possunt ad Ionathanum referri, ut tamen fere fit, sad ad Davidem omnino referendae qui se per illas submittit hostium suorum voluntati, et puniri ab illis orat, nisi fidem Ionathano dictorum servaverit. Occurrit ergo prime loco, formula illa, Domine, Deus Israel: quae quoniam interrupta eat, quidam haec verba cum sequentibus coniungunt, Haec faciat Dominos Ionathae et haec addat. Yerum nihil impedit quominus haec verbs per se intelligamus

Dominus Deus in Israel. Nam in sacris usitatum eat, iuramenta non integre semper exprimi nee verbis conceptis explicari, sad per quandam

ano6cttizi76dv pronunciari: quemadmodum plerumque etiam in sermone usitato mufti quaedam reticent, neque plane seam mentem aperiunt quod satin intelligatur. Atque hoc in iuramentis usitatum propter ipsorum reverentiam : nam plerumque in illis peccatur ab hominibus audacia et temeritate: quibus Dei nomen adeo vile eat ut eo levissime abutantur et tanquam sphaeram volvant, atque iurisiurandi nulls reverentia decanter : et quasi Deum ipsum provocaturi novas deierationes excogitent, et in omnem impietatem praecipites ruant. Quamobrem quum tam proclives lint homines ad abutendum Dei nomine in levibus iuramentis et deierationibus, scriptura non iubet iuraturos Dei nomen formidare et coram ipsius maiestate tremere: et idcirco quum iuramentorum formulas describit, valet imperfectas profert, veluti hoc loco quum Ionathanus sit : Dominus Deus Israelis, et nihil amplius adiicit. Quae tamen intelligenti sufficient. Nam illis verbis profitetur Deem inter utrumque sedere iudicem: ac proinde se declarat eandorem et fidem datum servaturum, cognoscentem sibi cum Dee negotium ease, suumque iudicem fore: vicissimque Davidem ad mutuum officium cohortatur.

Quae vero sequuntur verbs, sent repetitio iurisiurandi qua se cuilibet poenae subiicit si sciens fallat: Haec, inquit, faciat Deus Ionathano et haec addat. Usitata phrasis in seriptura, qua quod ante diai magic ac magic confirmatur, veteres nimirum in iurando non expressisse integram sententiam, ut quam pretiosum ipsis Dei nomen asset testarentur, quod non nisi summa cum reverentia, sobrietate et humilitate usurpabant. Yerba autem ills aunt quaedam imprecatio divinae vindictae,, quasi dicat: Dominus de me ultionem sumat, et ne impunitum periurium, si fallo, relinquat, sad me Deus coelitus puniat, et in caput meum ultionem immittat. Atque haec via eat illorum verborum : quae tamen abrupta aunt, et non continent integram sententiam : Dominos haec faciat Ionathano, et hcaec addat, quasi dicat : Me Deus bin terve puniat. Etsi ergo prime adspectu verbs videantur levis ease momenti, tamen in se continent imprecationem ultionis divinae adversus eum qui fraudulenter egerit. Atque hoe diligenter observandum, iusiurandum omne continere m se imprecationem: quandoquidem saepe mufti iurant, et iuramenti causam ignorant. At si reeordarentur iuramentis finesse imprecationem, satin agnoscerent non ease temere Dei nomine abutendum, sad cum timore of reverentia usurpandum; sad metuendam divinam vindictam, quam ipsi sibi aunt imprecati, quum Deum iudieem et vindicem advocarunt. Sane fists magnum pondus spud quosvis habere debent, et a levitate in iurando deterrere, quando-